“Argüden Yönetişim Akademisi’nin geliştirdiği Büyükşehir Belediye Yönetişim Karnesi araştırmasında Türkiye’deki 27 büyükşehir belediyesi incelendi. Araştırmaya göre, en yüksek puan alan karneye sahip olanlar da dâhil olmak üzere, tüm belediyelerin önemli gelişim alanları bulunduğu saptandı.”
Bu yazı 5 Ekim 2022 tarihinde Yetkin Report'ta yayınlandı.
İyi yönetişim bir kültür ve bu kültürün yayıldığı iklimdir. Bu kavram aslında bu toprakların hiç de yabancı olmadığı bir kavram. “Sen sana ne sanırsan ayruğa da onu san. Dört kitabın manası budur, eğer var ise” diyen Yunus Emre’den; iyi ahlak, yardımseverlik, kardeşlik gibi meziyetleri barındıran Ahilik’ten ayrı düşünülemeyecek bir “birlikte iyi yaşama kültürü ve o kültürün yaşatıldığı bir iklimdir iyi yönetişim”. İyi yönetişimi benimseyen kurumlar toplumun sorunlarıyla ilgili sorumluluk üstlenir, üstlendiği sorumluluğu yerine getirirken attığı adımlar tutarlı ve adil olur, aldığı kararlarla ilgili şeffaf bir şekilde hesap verebilir ve paydaşlarının katılımıyla aldığı bu kararların sonucu etkilidir. Bu sayede kuruma duyulan güven ve memnuniyet düzeyi artar.
Büyükşehirler vatandaşın yaşam kalitesini belirler
Dünya nüfusunun 4’te 3’ü büyükşehirlerde yaşıyor. Büyükşehirlerde iyi yönetişim kültürünün yaygınlaştırılması ve benimsenmesi bireylerin yaşam kalitesini doğrudan etkiliyor.
Büyükşehirlerde iyi yönetişim kültürü güçlendiğinde çevre, insan ve ekonomi üzerinde daha kapsayıcı, sürdürülebilir ve etkin çözümler üretebiliyor. Bu kültürün benimsendiği kamu kurumlarına toplumun duyduğu güven de artıyor.
Büyükşehirlerde bu konuda güçlendirmek amacıyla Argüden Yönetişim Akademisi, Büyükşehir Belediye Yönetişim Karnesi’ni Türkiye’de ve dünyada her büyükşehir belediyesinin kullanabileceği inovatif bir model olarak geliştirdi. Model, Birleşmiş Milletlerin Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını, OECD’nin Daha İyi Yaşam Endeksi, Avrupa Kalite Vakfı (EFQM) Mükemmellik Modeli, Avrupa Konseyinin Yönetişim İlkeleri gibi uluslararası yaklaşımların yanı sıra Türkiye’deki kanun ve yönetmeliklerle belirlenmiş mevzuatı da göz önüne alınarak geliştirildi.
Büyükşehir Belediye Yönetişim Karnesi kurumsal öğrenmeyi tetikliyor
Bu Model kurumların karar alma ve kaynak kullanma süreçlerini, faaliyetlerinin ve kurumsal işleyişlerinin tutarlı, sorumlu ve duyarlı, hesap verebilir, adil ve kapsayıcı, şeffaf, etkili ve verimli, katılımcı olup olmadığına odaklanıyor. Karneler ile süreç yönetişimi, yönetişim ilkeleri ve öğrenme döngüsü inceleniyor. Bu yönüyle Karneler belediye yönetimlerinin ya da başkanlarının performansını değil, karar alma ve uygulama süreçlerini ölçüyor. Bir başka ifade ile sonuçlar yerine işleyiş ölçülüyor. Bu yaklaşım, farklı kesimleri kapsayan ve farklı ihtiyaçlara cevap vermek durumunda olan farklı coğrafyalardaki belediyelerin bile birbirlerinden öğrenmelerini sağlayacak ve gelişimi tetikleyecek bir anlayışı temsil ediyor.
İlk olarak Türkiye’de seçilmiş başkanlar tarafından yönetilen 27 büyükşehir belediyesinin yönetişim uygulamalarının incelendiği Büyükşehir Yönetişim Karneleri, belediyelerin yayınladığı ve vatandaşın kolaylıkla erişebileceği kamuya açık verilerin değerlendirilmesiyle oluşturuldu.
Model sayesinde vatandaşı merkeze alan kamu yönetimi anlayışı daha iyi gelişiyor. İyi yönetişim kültürünün büyükşehirlerde benimsenmesiyle demokratikleşme, sürdürülebilir kalkınma ve insan refahına yerelden başlayarak katkı sağlanıyor.
En iyilerin de gelişime açık yanları var
Araştırma kapsamında Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon büyükşehirleri incelendi. 0-100 puan aralığında belirlenen araştırma sonuçlarına göre 27 büyükşehir belediyesinin iyi yönetişim kültür ve uygulamaları genel olarak 35-74 puan aralığında, bunların yarısından fazlası ise 45-64 puan aralığında yer alıyor.
Araştırma sonuçlarına göre, büyükşehir belediyelerinin iyi yönetişim karne notları büyük ölçüde 65-74 puan aralığının altında kalıyor. 65-74 puan bandındaki 4. Grupta ise yalnızca 5 büyükşehir belediyesi yer alıyor: Bunlar alfabetik sıra ile Ankara, Antalya, Eskişehir, İstanbul ve Kocaeli Belediyeleri. Fakat bu en yüksek puan alan karneye sahip olanlar da dâhil olmak üzere, tüm belediyelerin iyi yönetişim alanında önemli gelişim alanları bulunduğu gözleniyor.
En iyiler dahil tüm belediyelere, sürdürülebilir kalkınma ve yaşam kalitesinin gelişimini sağlamak için
• Katılım kalitesini güçlendirmek,
• Bilgilendirme kalitesini güçlendirmek,
• Kurumsal işleyiş kalitesini güçlendirmek
üzere gerekli olan etkili paydaş yönetiminin sağlanması için vatandaşlar ve sivil toplum kuruluşları ile büyükşehir belediyeleri ve merkezi yönetim ana başlıklarında gelişim önerileri bulunuyor.
Argüden Yönetişim Akademisi tarafından özgün olarak geliştirilen bu Model sadece ülkemizdeki değil, dünyadaki diğer büyükşehir belediyeleri için de ölçmeyi, kıyaslamayı ve sürekli öğrenme yoluyla gelişmeyi tetikleyecek bir anlayışı temsil ediyor. Böylelikle, Türkiye’den dünyaya, dünyamızdaki insanların büyük çoğunluğunun yaşadığı metropollerde yaşam kalitesinin geliştirilmesini destekleyecek yenilikçi bir model sunulmuş oluyor.
