Kamu sektöründeki “güven açığı” kamu yönetiminin en önemli sorunu haline geliyor. Bu durum, özellikle demokrasi ile yönetilen toplumlarda, sistemin yönetim ve yönlendirme yetkinliğini de zedeliyor.
Kamu sektöründeki “güven açığı” kamu yönetiminin en önemli sorunu haline geliyor. Bu durum, özellikle demokrasi ile yönetilen toplumlarda, sistemin yönetim ve yönlendirme yetkinliğini de zedeliyor.
Tüm dünyada kamu sektörünün, özellikle son dönemde, yitirdiği toplumsal güveni tekrar kazanabilmesi için etik değer ve davranışlara özen göstermesi gerekiyor. Nitekim, Avusturalya, Yeni Zelanda, Hollanda, Norveç, Finlandiya, Portekiz, İngiltere, ABD ve Meksika gibi birçok ülkede kamu yönetiminde etik değerler ve davranışlar konusunda önemli reformlar gerçekleştiriliyor. Bu reformların özü kamu sektörünün “kural odaklı” bir yönetim anlayışından “değerler ve sonuç odaklı” bir yönetim anlayışına yönelmesi olarak özetlenebilir.
Bu reformların özü kamu sektörünün “kural odaklı” bir yönetim anlayışından “değerler ve sonuç odaklı” bir yönetim anlayışına yönelmesi olarak özetlenebilir.
Bu reformların başarısı için etik değerler hayati bir önem taşıyor. Çünkü hataları ve etik olmayan davranışları önlemek üzere detaylı kurallar oluşturma süreci kamu çalışanlarının hareket kabiliyetini, yaratıcılığını ve dolayısıyla kamu hizmetlerinin performans kalitesini olumsuz etkiliyor. Diğer yandan, yerinden yönetim için gerekli yetki devri, vatandaşların yükselen beklentileri, teknolojinin getirdiği hızlı bilgilenme süreci ise kamu çalışanları üzerindeki sorumluluk baskısını artırıyor. Bu sorumluluğun hakkıyla yerine getirilebilmesi bir taraftan sonuçlar üzerine odaklanmayı gerektirirken, diğer taraftan da davranış tarzında kamu yetkilerinin haksız kullanımını sınırlayacak bir yönetim anlayışını gerektiriyor.
Kamu yönetiminden iyi yönetim için beklenenler ekonomik rasyoneli olan, verimli, etkin ve etik değerlere uygun kararlar ve uygulama olarak özetlenebilir.
Etik değerler, kanunların ötesinde toplumsal norm ve beklentilere uyumlu davranmak için gerekli yaklaşımları ifade ediyor. Bu konuda reform yapan ülkelerin deneyimleri sağlam bir “etik altyapısı” için gerekli şartların ortaya konmasına yardımcı oluyor:
Toplumsal güvenin kazanılabilmesi için hesap verebilirlik ilkesinin uygulanması gerekiyor. Aşağıdaki uygulamalar bu ilkenin hayata geçirilmesi için önemli adımları özetliyor:
Ancak, unutulmaması gereken bir hususun da etik değerlerin sadece kontrol mekanizmaları ile sağlanamayacağı, aynı zamanda iyi davranışların da teşvik edilmesi gerektiğidir. Denetim mekanizmalarının iyi çalıştırılması kamu yönetimi için özel önem taşımaktadır. Olaylar gerçekleştikten sonra kararları doğru, yanlış olarak sınıflandırmak ve karar vericileri konunun bütününe bakmaksızın her hata için cezalandırmanın, kamu yöneticilerini korkak, karar alamaz, ve kamu kaynaklarının verimli kullanamaz bir konuma getirdiği birçok ülkede kabul edilmektedir. Denetim mekanizmalarının süreçleri iyileştirmek, etik değerlere uygun davranışları teşvik etmek ve performans geliştirmek hedefleriyle çalıştırılması yeni kamu yönetimi anlayışının sürdürülebilirliği açısından önem taşımaktadır.
Etik değerler, demokrasinin çalışabilmesi için siyasilerin ve kamu çalışanlarının dürüstlük ve tutarlılıklarını koruyabilmeleri için en önemli girdilerdendir. Yönetimin kalitesi, toplumun güveni etik değerlerle sağlanır. Etik değerlerin önemi, su gibi, cam gibi bulunamadıkları ortamlarda daha iyi anlaşılır.
Etik değerler, toplumsal güveni kazanabilmek için kamu hizmeti yapanların dikkat etmesi gereken ilkelerdir:
Kamu yönetim reformunun sadece kuralları değil, aynı zamanda değerler zincirini ve davranışları da değiştirmesi gerektiğini iyi anlamalıyız.
