Büyükşehir Belediye Yönetişim Karnesi
Dönüşüm içinde olan bir dünyada güven ve bunu sağlayan iyi yönetişim kültürüne olan ihtiyaç her geçen gün artıyor. Büyükşehirler nüfus ve ekonomik faaliyet yoğunluğu, altyapıların fazlalığı, kültürel birikim ve uluslararası etkileşimleri nedeniyle demokrasi, kalkınma ve yaşam kalitesini güçlendirmek için öncelikli alanlar olarak görülmeli. Büyükşehirlerde yerel yönetişimin güçlendirilmesi, yaşam kalitesinin artmasını ve sürdürülebilir kalkınmanın güçlenmesini sağlayacaktır. Bu nedenle, Argüden Yönetişim Akademisi olarak büyükşehir yönetimlerinde iyi yönetişim kültür ve uygulamalarını desteklemek üzere küresel ölçekte yenilikçi bir model geliştirdik.
Büyükşehir Belediye Yönetişim Karnesi (BBYK) modeli iyi yönetişim ilkelerini temel alarak, vatandaşların büyükşehir yönetimlerini resmî belge, belediyeler tarafından sunulan bilgi ve verilere dayanarak izleme ve değerlendirmesine imkân sağlıyor. Böylece seçimler yoluyla verilen yetkiler ve oluşan otorite ile vergilerin toplanması yoluyla oluşturulan kaynakların nerede, ne yönde ve nasıl kullanıldığını iyi yönetişim bakışıyla, bütünsel şekilde haritalayarak ölçmeyi mümkün hale getiriyor. Başka bir ifadeyle, büyükşehir belediyelerinin tutarlılık, sorumluluk ve duyarlılık, hesap verebilirlik, adillik ve kapsayıcılık, şeffaflık, etkililik ve verimlilik ile temsil ve katılım ilkelerini nerede, ne yönde ve nasıl uyguladığını görme fırsatı veriyor.
Modelin sunduğu faydaların başında şehirlerin ana paydaşı olan vatandaşların büyükşehir yönetimlerini iyi yönetişim açısından değerlendirebilmesi geliyor. Bununla birlikte büyükşehir yönetimlerinin kendilerini bu alanda değerlendirme, kıyaslama ve geliştirmeleri için yol gösterici bir nitelik taşıyor. Karnelerin oluşturulmasında kullanılan her bir gösterge aynı zamanda bir gelişim alanını temsil ediyor. Ayrıca, tespit edilen iyi uygulama örnekleri büyükşehir yönetimlerini birbirlerinden öğrenmeye teşvik ediyor. Belediyelerin iyi yönetişim kültürü ve uygulamalarını güçlendirmeleri en başta vatandaşların güvenini artırır. Bununla beraber, yetki ve kaynakların sürdürülebilir ve kapsayıcı şekilde kullanılmasına ve etkin faaliyetler yürütülmesine katkıda bulunur. Nihai olarak, BBYK sonuçları büyükşehir yönetimlerinin yaşam kalitesi ve sürdürülebilir kalkınmaya dönük çalışmalarının, katılım ve iş birliği ilişkilerinin kalitesi ile kurumsal işleyiş kalitesinin güçlendirilmesi için bir değerlendirme ve gelişim aracı olarak görülmelidir.
Tasarımı açısından küresel kullanıma açık olan model, ilk olarak Türkiye’de seçilmiş başkanlar tarafından yönetilen 27 büyükşehir belediyesini değerlendirmek üzere kullanıldı. Veriler, dijital alanda bulunan belge ve bilgilere dayanarak 337 gösterge ışığında toplandı. Yapılan incelemeler sonucunda büyükşehir belediyelerinin farklı düzeylerde iyi yönetişim kültürüne ve uygulamalarına sahip olduğu tespit edildi. Belediyelerin iyi yönetişim karne puanlarının genel olarak 35–74 puan aralığında toplanmış olması gelişim için önemli alanlar olduğunu ortaya koyuyor. Araştırma sırasında tespit edilen iyi yönetişim ilkelerinin örnek uygulamaları zengin bir öğrenme havuzu oluşturmayı da sağladı. Bir bütün olarak bakıldığında, BBYK modelinin uygulanabilirliği doğrulandı ve öngörülen faydaları sunacağı anlaşıldı.
Bunlara ek olarak, araştırma sonuçlarına dayanarak belediyeler, vatandaşlar, merkezi yönetim, sivil toplum ve diğer paydaşlar için büyükşehirlerde iyi yönetişimin güçlendirilmesine yönelik somut öneriler sunuldu. İyi yönetişimin büyükşehir yönetimlerinde güçlendirilmesi ve bunun için birçok paydaşın etkin şekilde çaba göstermesi gerektiği ortaya kondu.
Araştırma sürecinde büyükşehir belediyelerinde iyi yönetişim kültürü ve uygulamalarını vatandaş bakış açısıyla değerlendirmek, modelimizin demokrasi, sürdürülebilir kalkınma ve yaşam kalitesinin artmasına katkı sağlayacağına olan inancımızı güçlendirdi. Modelimizin yerel yönetimlerde yönetişim kalitesi ve uygulamalarını izlemek, değerlendirmek ve sürekli geliştirmek açısından önemli bir yenilikçi yönetişim yaklaşımı olduğunu düşünüyor, BBYK’nın iyi yönetişimi ölçerek geliştirmek açısından tüm yerel yönetimlere örnek olacağını umuyoruz.
Yazarlar
Katkıda Bulunanlar
Dr. Yılmaz Argüden
Mütevelli Heyeti Başkanı
Emeritus Prof. Dr. Korel Göymen
Proje Danışma Kurulu Üyesi
Enver Salihoğlu
Proje Danışma Kurulu Üyesi
Fikret Toksöz
Proje Danışma Kurulu Üyesi
Prof. Dr. Erbay Arıkboğa
Proje Danışma Kurulu Üyesi
Prof. Dr. Ersin Kalaycıoğlu
Proje Danışma Kurulu Üyesi
